Wstęp
Nauczanie, przekazywanie wiedzy, wiadomości czy wyrabianie odpowiednich umiejętności jest nie tylko domeną szkoły. Proces kształcenia młodego człowieka zaczyna się już od momentu urodzenia. Kontakt z otoczeniem, zdobywanie pierwszych doświadczeń a z kolei próba odpowiedzenia sobie na pewne pytania, kształtują wiedzą o otaczającym nas świecie. Na tą wiedzę wpływ mają również osoby najpierw z najbliższego otoczenia, a potem z coraz dalszego, z którymi dziecko ma kontakt. Przychodząc do szkoły dziecko posiada już pewne nawyki, umiejętności i wiadomości. Można powiedzieć, że dziecko przychodzi już do szkoły posiadając pewną wiedzę. Wiedza ta nie jest jednakowa u wszystkich uczniów, gdyż każdy z nich nabywał ją w innych warunkach, na podstawie innego przekazu. Wiedza, którą dziecko reprezentuje na początku swojej edukacji można określić, jako w dużej mierze wiedzę potoczą.
Zadaniem szkoły powinno być zamienienie w procesie edukacji tej posiadanej przez ucznia wiedzy potocznej wiedzą naukową. Dlatego proces dydaktyczny nie jest tak prosty jak się wydaje. Nie liczenie się z posiadaną przez ucznia wiedzą potoczną jest jednym z pierwszych błędów, jakie popełniają nauczyciele, nie zdając sobie sprawy, że łatwiej jest nauczyć niż najpierw oduczyć a potem nauczyć prawidłowo.
Błędy popełniane przez nauczycieli w procesie edukacji można podzielić na dwa rodzaje. jedne to błędy natury merytorycznej a drugie natury dydaktyczno-metodycznej. Popełnianie przez nauczycieli błędów jest trudne do wyeliminowania z kilku powodów. Jednym z nich jest nieświadomość, że w procesie edukacji popełniają błędy. Drugim jest bezgraniczna wiara w słowo pisane w podręcznikach szkolnych. Trzecią lęk przed “mówieniem prawdy” w obawie o narażenie się “wyższym czynnikom”.
W szkole powinno przekazywać się wiedzę w oparciu o najnowsze poglądy naukowe, czyli przekazywać wiedzę naukową dostosowaną do odbioru ucznia z danego poziomu edukacji. Tak jednak nie jest, podręczniki szkolne i nauczyciele oprócz wiedzy naukowej przekazują zarówno wiedzę szkolną jak i potoczną. W przypadku przedmiotów przyrodniczych a w szczególności chemii jest to przyczyną powstawania w umysłach uczniów wielkiego dysonansu, co przyczynia się do osiągania przez nich niezadawalających wyników.
Bezsprzecznie jednym z największych błędów popełnianych przez nauczycieli jest nieposzukiwanie prawdy a wiara w każde słowo pisane. Te wstępne uwagi jak i treść w kolejnych rozdziałach przeznaczone są dla nauczycieli wszystkich szczebli edukacji. Drobny błąd popełniony w początkowych etapach nauczania z czasem urasta do problemu trudnego później do naprawienia.
W nauczaniu nie można opierać się tylko na intuicji, bez rozważenia wielu przesłanek. Intuicja jest niezbędna w każdym naszym postępowania, ale trzeba pamiętać, że często nas zawodzi czego dowodem są liczne niepowodzenia naukowców a konsekwencją czego jest upadanie jednych teorii i powstawanie nowych. Nie można wierzyć, że metody sprawdzające się 50 lat temu przyniosą zadawalające rezultaty. Wprawdzie nie można pogrzebać osiągnięć przeszłości, nie można i nie należy odcinać się od historii, ale należy właśnie na obecną rzeczywistość patrzyć poprzez pryzmat historii nauczania danego przedmiotu.
Jedne błędy popełniane w czasie edukacji obniżają poziom wiedzy uczniów inne natomiast wpływają na obniżenie efektywności kształcenia.
Wśród wielu błędów natury dydaktycznej popełnianych przez nauczycieli, autorów podręczników a wreszcie twórców programów jest nieuwzględnianie występowania transferu ujemnego. Zjawisko to zostało już dawno zbadane i opisane przez psychologów, jednak w świecie dydaktyków zapomina się o nim prawie całkowicie. Problem występowania transferu ujemnego jest szczególnie istotny obecnie, gdy kształcenie z elitarnego przeszło w kształcenie masowe.
Głównym błędem w procesie edukacji jest brak jego spójności na wszystkich etapach kształcenia a nie tyko w obrębie jednego działu “podręcznikowego”. Za ten błąd winę ponoszą nie tylko odpowiedzialni za edukację na szczeblu centralnym ale również i nauczyciele.
Błędy dydaktyczne wynikają z nieprzestrzegania pewnych zasad, które uchodzą uwadze dydaktyków przedmiotowych a tym samym i nauczycieli. Błędy te wiążą się nie tylko z tradycją w nauczaniu, ale również z błędnej interpretacji stwierdzenia: Nauka w szkole ma być przyjemna i atrakcyjna - co nie znaczy że niespójna i nie w pełni odpowiadająca obecnemu stanowi wiedzy.
Oddając do rąk czytelników niniejszą monografię poświęconą występowaniu błędów w edukacji przyrodniczej mam nadzieje razem z autorami wzbudzić u czytelników refleksje. Czy nie popełniam błędów w procesie nauczania? Jakie mogę popełniać błędy?. A to już jest pierwszy krok do eliminacji błędów w swojej pracy dydaktycznej.

Spis treści
Jan Rajmund Paśko Wstęp
Jan Rajmund Paśko Błędy popełniane przez autorów podręczników i nauczycieli w procesie kształcenia chemicznego
Miroslav Prokša - Unconventional resources for identification of pupils knowledge
Ľubomír Held - Sú chyby v prírodných vedách a v prírodovednom vzdelávaní prípustné?
Anna Świerz, Jan Rajmund Paśko - Błędne i poprawne wyobrażenia uczniów na temat wiązań chemicznych w świetle badań
Małgorzata Krzeczkowska, Ewa Odrowąż - Wybrane problemy chemiczne: dydaktyczne i merytoryczne na różnych poziomach kształcenia
Piotr Jagodziński, Robert Wolski - Mistakes committed in the technicians of the laboratory work while experimenting
Natalia Regulska - Nomenklatura związków nieorganicznych - błędy studentów kierunków medycznych i technicznych popełniane przy tworzeniu nazw i wzorów
Katarzyna Socha - Analiza zadań maturalnych (2005-2009) dotyczących treści z inżynierii genetycznej i biotechnologii
Paulina Zimak - Błędy popełniane przez studentów kierunku biologia Uniwersytetu Pedagogicznego w rysowaniu wzoru strukturalnego cząsteczki benzenu w świetle wyników badań własnych i analizy literatury
Katarzyna Kaczmarek, Jan Rajmund Paśko - Badanie umiejętności określania rodzaju wiązań w związkach chemicznych przez uczniów III klas gimnazjalnych
Marta Kopańska-Kogut - I nauczycielom zdarzają się błędy...
Karolina Czerwiec - Edukacja w zakresie rozmnażania człowieka wobec rozwoju nauki i postępu badań
Anna Stawiarska - Zróżnicowanie wyobrażeń na temat struktury mikroświata u uczniów klasy I Liceum