„Ocalić od zapomnienia” to myśl przewodnia, która legła u podstaw naszego przedsięwzięcia, którego idea zrodziła się kilka lat temu.
Poczet polskich dydaktyków chemii miał w swym założeniu spełnić rolę pamiętnika o polskich dydaktykach. Zarówno tych, którzy już przeszli do historii jak i tych,
którzy obecnie wpływają na wizerunek polskiej dydaktyki. Idea tego przedsięwzięcia spotkała się z powszechną aprobatą w środowisku polskich dydaktyków.
Jednak jak zwykle bywa wsparcie idei skończyło się w wielu przypadkach na aprobacie naszych działań.
Zadanie, które należało wykonać w pierwszym rzędzie polegało na ustalenie znaczenia terminu dydaktyk chemii.
Jakie ustalić kryteria do zakwalifikowania danej osoby do grona dydaktyków chemii? Jeżeli nie nastręcza większych trudności określenie,
czym się zajmuje dydaktyka chemii, o tyle trudność sprawia określenie, kim jest dydaktyk chemii. Naszych wątpliwości nie rozwiała nawet ankieta w wyniku,
której miał się wyłonić obraz kryteriów określających, kogo należy zaliczyć do dydaktyków chemii. Przyjęliśmy, że dydaktykiem chemii będą osoby,
które są autorami i współautorami: podręczników szkolnych, artykułów zamieszczonych fizyce i chemii w szkole i chemii w szkole,
książek o tematyce dydaktycznej (poradniki opracowania metodyczne itp.) . Brali czynny udział w „Szkołach Dydaktyki chemii”,
prowadzili działalność propagatorską wśród uczniów w zakresie chemii. Dodatkowym kryterium był wiek, ustaliliśmy że umieścimy notatki o dydaktykach chemii urodzonych do 1956 roku,
dzięki czemu zamieściliśmy informacje o osobach, których charakter prac wypełnił prawie całe ich życie zawodowe.
Drugim etapem było stworzeniu listy polskich dydaktyków chemii a następnie opracowanie krótkich notatek o ich działalności.
Zadanie to nie okazało się łatwe. W wielu przypadkach historia dydaktyki chemii w poszczególnych jednostkach postrzegana była przez pryzmat własnych odczuć i znajomości.
Jednak nie jest to tylko mankament dydaktyków chemii. Piszący historie różnych jednostek czynią to poprzez pryzmat własnej pamięci. Niechętnie sięga się do archiwów.
Chlubnym wyjątkiem są w tym przypadku autorzy opracowujący książkę o życiu i pracy wybitnego polskiego dydaktyka Jana Harabaszewskiego.
Zbieranie informacji zaczęliśmy od zwrócenia się do żyjących dydaktyków z prośbą o opracowanie notatki o sobie i o swoich poprzednikach,
o byłych pracownikach poszczególnych zakładów, pracowni dydaktyki chemii.
Opracowanie zaczyna się od przedstawienia postaci Jana Harabaszewskiego uważanego za Ojca Polskiej Dydaktyki Chemii.
Ułożenie chronologiczne notatek w poczcie umożliwi czytelnikowi łatwiej prześledzenie jak rodziła się w Polsce dydaktyka chemii,
kto ją tworzył w pewnych okresach XX wieku. W poczcie dydaktyki chemii zostały umieszczone też notatki o uczonych, którzy sami wprawdzie nie zajmowali się naukowo,
problematyką dydaktyki chemii natomiast ich działania bezsprzecznie wpłynęły na jej rozwój. Można powiedzieć,
że dzięki swoim działaniom podnieśli oni rangę dydaktyki chemii nie tylko poprzez dbanie o jej rozwój, ale czynnie uczestnicząc w wielu działaniach w tym zakresie np.
czynny udział w Szkołach Dydaktyki Chemii. Należą do nich między innymi prof. Adam Bielański, prof. Stanisław Wajda, prof. Zbigniew Kęcki.
Większość notatek dotyczy osób, które całą swą działalność związały się z dydaktyką chemii. Pewną grupę stanowią osoby,
których nazwiska poprzez kilkanaście lat związane były z intensywną działalnością w zakresie dydaktyki chemii, lecz potem zmieniły swój obszar działalności,
należą do nich dr Eugeniusz Turkiewicz i prof. Adam Synowiecki.
Oprócz nazwisk wymienionych i umieszczonych w niniejszym opracowaniu należy wspomnieć, o tych, dla których dydaktyka chemii była krótkim epizodem w ich działalności,
jako chemików. Ich główne zasługi są widoczne są na polu naukowym. Wśród nich należy wymienić prof. Arnolda Bollanda autora ponad 100 publikacji naukowych,
co biorąc pod uwagę czasy, w których żył stanowi pokaźną liczę. Jego zasługą na polu dydaktyki chemii jest współautorstwo 3 podręczników do chemii napisanych wspólnie z Pleśniewiczem.
Z współczesnych chemików epizod dydaktyki chemii zapisał w swoim życiorysie, prof. Bogusław Wiłkomirski pracownik Uniwersytetu Warszawskiego.
Napisał podręcznik do chemii dla klas VII i VIII szkoły Podstawowej. Na temat tego podręcznika opublikował kilka artykułów na łamach Chemii w Szkole.
W roku 1999 ukazał się podręcznik przeznaczony do nauczania chemii w gimnazjum "Podręcznik dla gimnazjum CHEMIA" autorstwa L.D.F Wilforda i B. Earla.
Podręcznik ten przetłumaczył, dopisał dwa rozdziały i był jednym z recenzentów - Bogusław Wiłkomirski.
Należy wspomnieć też, że polską dydaktyką chemii związane są nazwiska obcokrajowców, należą do nich profesorowie z Czeskiej Republiki Jindrich Hellberg oraz Jan Čipera.
Przez długie lata współpracowali z polskimi dydaktykami. Brali czynny udział w organizowanych w Polsce konferencjach i seminariach o tematyce dotyczącej dydaktyki chemii.
Dwie z książek, których autorem jest Jan Čipera zostały przetłumaczone na język polski. Jindrich Hellberg został laureatem konkursu ogłoszonego przez czasopismo Chemia w Szkole.
Jego praca "Doświadczenie ilustrujące prawo stosunków wielokrotnych" została opublikowana w 3 numerze tego czasopisma w 1958 r.
W opracowanym przez nas „Poczcie Polskich Dydaktyków Chemii” pragnęliśmy pokazać sylwetki ludzi, którzy mieli wpływ na rozwój dydaktyki chemii w Polsce.
Staraliśmy się pokazać drogę, która ich wiodła do zainteresowania się dydaktyką chemii.
Ideą naszą było, aby sylwetki dydaktyków opracowane były przez studentów. Niektóre z nich po weryfikacji i przeredagowaniu zostały umieszczone w niniejszym opracowaniu.
Inne wymagały nie tylko przeredagowania, ale i dużego uzupełnienia. Inne wymagały stworzenia nowego opracowania. W rezultacie, czego autorami notatek zostali studenci,
studenci we współautorstwie z jednym z redaktorów, oraz inne osoby opracowujące informacje na podstawie archiwów, czy korzystające z wywiadów udzielonych im przez żyjących dydaktyków.
Opracowane wstępnie notatki zamieszczone zostały na stronach WWW Zakładu Chemii i Dydaktyki Chemii w celu zgłaszania do nich uwag i uzupełnień.
W trakcie zbierania informacji natknęliśmy się na wiele trudności w przypadku nieżyjących już dydaktyków. Podstawową trudność stanowił brak dostępu do rzetelnych źródeł informacji.
Natomiast żyjący nie zawsze chcieli podać interesujące nas informacje. Z tego też powodu informacje o niektórych osobach nie są kompletne
Opracowując i weryfikując notatki, przeglądnęliśmy kilkaset „Sprawozdań dyrekcji gimnazjów” Prawie wszystkie numery czasopisma Fizyka i chemia w szkole a następnie Chemia w Szkole.
Skorzystaliśmy też z danych zawartych na stronach Internetowych wyższych uczelni. Korzystaliśmy też z innych informacji zawartych w Internecie weryfikując ich poprawność.
Niestety spotkaliśmy się w nielicznych przypadkach z odmową udzielenia nam informacji o nieżyjących już dydaktykach.
Dziękujemy wszystkim tym, którzy przyczynili się do powstania niniejszego opracowania. Prawie wszyscy zostali umieszczeni jako autorzy lub współautorzy notatek.
Dziękujemy za udzielenie informacji Pani Barbarze Rubaszkiewicz (żonie Andrzeja Rubaszkiewicza) oraz Monice Misztal (córce Wiesława Karpińskiego).
Pragniemy też podziękować dr Stefanii Elbanowskiej, za bezinteresowne zdobycie dla nas informacji w archiwum Uniwersytetu Warszawskiego.
Dziękujemy też Pawłowi Cieśli za prowadzenie Internetowej strony naszego pocztu.
Będąc świadomi niedoskonałości naszego dzieła zwracamy się z prośbą o przesyłanie do nas uwag, sprostowań i uzupełnień na adres:
jan.pasko@up.krakow.pl lub malgorzata.nodzynska@gmail.com. Przesłane uwagi zostaną wykorzystane przy planowanym za kilka lat drugim wydaniu.
Redaktorzy
Alfabetyczny spis życiorysów umieszczonych w opracowaniu
Banaszkiewicz Anna
Banaszkiewicz Stanisław
Bergandy Wrócisława
Bielański Adam
Bogdańska Zarembina Anna
Bogucki Anatoliusz
Borecka Krystyna
Burewicz Andrzej
Chmielewski Kazimierz
Czarnecki Teofil
Danikiewicz Witold
Duchowicz Bronisław
Firewiczowa Jadwiga
Galska-Krajewska Anna
Gessek Zbigniew
Głowacki Józef
Gmoch Ryszard
Grodecka Halina
Gulińska Hanna
Harabaszewski Jan
Janiuk Ryszard Maciej
Kaczmarek Edward
Kałuża Bożena
Karpiński Wiesław
Kazubski Aleksander
Kęcki Zbigniew
Kloc Zofia Jadwiga
Kluz Zofia
Konieczna Magdalena
Kowalik Elżbieta
Kozłowski Zygmunt
Langner Marian Tadeusz
Lewicki Władysław
Łopata Krystyna
Markowski Józef
Matusewicz Elżbieta Iwona
Matysikowa Zofia
Mikulska Janina
Mrowiec Henryk
Nędzynski Lucjan
Niraz Zofia
Paciorek Alojzy
Paśko Jan Rajmund
Pazdro Krzysztof Maciej
Piosik Romuald
Plesniewicz Stanisław Gustaw
Poźniczek Michał
Puchała Czesław
Regulski Henryk
Rogowski Andrzej
Rubaszkiewicz Andrzej
Sękowski Stefan
Skinder Natalia Wanda
Skrok Krystyna
Soczewka Józef
Synowiecki Adam
Szaraniewicz Tymoteusz
Szelągowska Wanda
Szeller Zygmunt
Sztejnberg Aleksander
Turkiewicz Eugeniusz
Warnke Zygmunt
Wojciechowska Krystyna
Wręczycka Anna
Wręczycki Andrzej
Zieliński Władysław
|